کتیبه های ثلث در دوره صفوی تا قاجار

ما در پاورپوینت تحلیل کتیبه های ثلث از صفوی تا قاجار  به بررسی خط ثلث، کتیبه های ثلث، اهمیت کتیبه های ثلث در معماری ایرانی، استفاده از آنها در بناهای معماری و ساختار کتیبه های ثلث در دوره صفوی و قاجار پرداخته ایم.

آنچه که درباره خط ثلث و کتیبه ها در وب سایت مدرسه معماری به آن پرداخته شده است.

خط ثلث یکی از مهمترین عناصر خوشنویسی در هنر ایرانی و هنراسلامی است. این خط برگرفته از خط کوفی است که «ابن مقله بیضاوی»، «ابن بواب» و «یاقوت»  است که نقش مهمی در ایجاد و تکمیل آن داشتند.

ساختار وقابلیت‌های حرکتی خط ثلث، در دو محور عمودی مانند«الف ها» و حرکت‌های افقی مانند «ی» معکوس، همراه با ترکیبات پیچیده، به کمک گردش حروف مختلف، توانایی بالایی به این خط بخشیده است و به این خط ظرفیت بالایی می دهد.

کتیبه های ثلث از دوره صفوی تا قاجار

ثلث‌ نویسان و کتیبه‌ نگاران بزرگ صفوی و عثمانی، این خط خوشنویسان بغداد و به ویژه یاقوت را دنبال کردند.

دورهٔ شکوفایی خط ثلث در ایران، پس از عصر صفوی، بنا به دلایلی مانند رونق خط نستعلیق و هرج و مرج‌های طولانی سیاسی و اجتماعی، سیر نزولی یافت آنچنانکه تا پایان عصر قاجار، فقط یک ثلث‌نویس برجسته (محمدباقر شریف شیرازی) مجال ظهور یافت.

در سده اخیر، خط ثلث در ایران، عراق، ترکیه، سوریه، لبنان و مصر از اقبال نسبی برخوردار بوده و استادان برجسته‌ای قدم به عرصه نهاده‌اند. شیوه‌های رایج ثلث در این نواحی، به رغم برخی تفاوت‌ها، همان شیوه‌های دورهٔ صفوی و عثمانی است. (1)

• زمان ایلخانیان، نگارش کتیبه‌ها با خط ثلث آغاز شد و تا امروز ادامه داشت.
• دوره تیموری اوج خط ثلث در حال طلوع است.
• دوره قاجار از نظر شکل و واژگان و قوت حروف رو به افول رفت، اما از نظر خلاقیت، تنوع رنگی وشادابی، آثار کم‌نظیری در این دوره خلق شده‌اند. به طور کلی در دوره قاجار خط ثلث از اهمیت خود کاسته و خط نستعلیق توسعه چشمگیری پیدا کرد.
• کتیبه های ثلث صفوی به دلیل تنوع مصالح و نحوه اجرا از استحکام خوبی برخوردارند. این خط به دلیل تعدد بناها بسیار گسترش یافته  و هنرمندان برجسته ای مانند «علیرضا عباسی» به کتیبه‌ نگاری پرداختند.

به دلیل تنوع و فراوانی کتیبه ها، این پاورپوینت با بناهای نمادینی چون مساجد آغاز می شود و به صورت واضح و تحلیلی به ویژگی ها و تفاوت های فنی کتیبه های ثلث در معماری ایران می پردازد.

مدرسه حکیم اصفهان